O kolekcji
Kolekcję utworzono w 1978 r. z inicjatywy dyrektora Filharmonii Pomorskiej Andrzeja Szwalbego w odpowiedzi na apel Ośrodka Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki o ratowanie zabytkowych fortepianów. Jej założeniem było przedstawienie rozwoju fortepianu w XIX w., jego formy zewnętrznej, mechanizmu, aparatu dźwiękowego i brzmienia. Przez wiele lat istniała jako kolekcja Filharmonii Pomorskiej. Po trudnych i burzliwych latach przemian polityczno-ekonomicznych Polski na przełomie XX i XXI w. została przejęta przez Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy i ulokowana, zgodnie z dawną wizją dyrektora Szwalbego, w kompleksie pałacowym w pobliskim Bydgoszczy Ostromecku.
Pragnę w tym miejscu gorąco podziękować za starania w ożywieniu idei dyrektora Szwalbego, jak i niełatwej rewitalizacji samej Kolekcji, przede wszystkim Pani dyrektor MCK Marzenie Matowskiej i Panu Andrzejowi Gawrońskiemu, kierownikowi pracowni pałacowej MCK w Ostromecku, a także opiekunowi technicznemu kolekcji, znakomitemu stroicielowi i korektorowi Panu Andrzejowi Dorędzie.
prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel
współtwórca Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego, autor katalogu
Cenną częścią kolekcji są fortepiany stołowe. Z polskich wytwórców najczęściej są reprezentowani warszawscy budowniczowie: Kasper Zdrodowski, Józef Budynowicz, Antoni Zakrzewski oraz manufaktura Krall & Seidler. Ciekawym egzemplarzem jest ostatni z wymienionych, z grawerowaną tabliczką: Zygmuntowi Noskowskiemu w 25 lecie jego działalności kompozytorskiej 1865–1890 Rodacy, odkupiony od synowej kompozytora Eugenii Noskowskiej. Wszystkie fortepiany powstały w XIX wieku.
Raduj się!
Kiedy się słyszy „kolekcja zabytkowych fortepianów”, czuć zapach butwiejącego drewna jak na molo wybiegającym w morze, słychać bezgłos zastygłych dawno strun, widać blask niedotykanej od lat słoniowej kości. Każdy taki instrument jest smutnie niedotykalny, jakby już żadna dłoń po tej alabastrowej i długopalczastej, która go unieśmiertelniła, nie była godna, by go dotykać. Jak ten fortepian Chopina na Majorce, który bezgłośnie woła napisem na tabliczce postawionej w miejscu nut: SE RUEGA NO TOCAR, po czym powtarza to jeszcze cichszym echem w innych narzeczach: PLEASE DO NOT TOUCH, PRIERE DE NE PAS TOUCHER.
W naszej kolekcji jest zupełnie inaczej: te pianina, fortepiany, pianole i klawikordy są cenne nie ze względu na tych, którzy się nimi w przeszłości cieszyli, ale ze względu na tych, którzy się dopiero mają nimi cieszyć. Bo radość jest istotą tej kolekcji. Nasza radość, że możemy o nią dbać, i Państwa – żywimy taką nadzieję – którzy możecie ją podziwiać. To radość trwania wbrew historii. Ta kolekcja woła: RADUJ SIĘ!
Marzena Matowska
Dyrektor Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy
Fortepian w zbiorach polskich
Digitalizacja Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku zrealizowana została w 2015 roku w ramach projektu Fortepian w zbiorach polskich (fortepian.instrumenty.edu.pl) Instytutu Muzyki i Tańca. Zbiór opracowany został przez zespół w składzie: prof. Beniamin Vogel — opisy fortepianów, Joanna Gul — redakcja merytoryczna, Agata Mierzejewska — kurator portalu. Bieżące informacje o Kolekcji znajdują się na instrumentologicznym blogu związanym z projektem: blog.instrumenty.edu.pl.