O kolekcji

Kolekcję utworzono w 1978 r. z inicjatywy dyrektora Filharmonii Pomorskiej Andrzeja Szwalbego w odpowiedzi na apel Ośrodka Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki o ratowanie zabytkowych fortepianów. Jej założeniem było przedstawienie rozwoju fortepianu w XIX w., jego formy zewnętrznej, mechanizmu, aparatu dźwiękowego i brzmienia. Przez wiele lat istniała jako kolekcja Filharmonii Pomorskiej. Po trudnych i burzliwych latach przemian polityczno-ekonomicznych Polski na przełomie XX i XXI w. została przejęta przez Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy i ulokowana, zgodnie z dawną wizją dyrektora Szwalbego, w kompleksie pałacowym w pobliskim Bydgoszczy Ostromecku.

Pragnę w tym miejscu gorąco podziękować za starania w ożywieniu idei dyrektora Szwalbego, jak i niełatwej rewitalizacji samej Kolekcji, przede wszystkim Pani dyrektor MCK Marzenie Matowskiej i Panu Andrzejowi Gawrońskiemu, kierownikowi pracowni pałacowej MCK w Ostromecku, a także opiekunowi technicznemu kolekcji, znakomitemu stroicielowi i korektorowi Panu Andrzejowi Dorędzie.

prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel
współtwórca Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego, autor katalogu

 


 

Cenną częścią kolekcji są fortepiany stołowe. Z polskich wytwórców najczęściej są reprezentowani warszawscy budowniczowie: Kasper Zdrodowski, Józef Budynowicz, Antoni Zakrzewski oraz manufaktura Krall & Seidler. Ciekawym egzemplarzem jest ostatni z wymienionych, z grawerowaną tabliczką: Zygmuntowi Noskowskiemu w 25 lecie jego działalności kompozytorskiej 1865–1890 Rodacy, odkupiony od synowej kompozytora Eugenii Noskowskiej. Wszystkie fortepiany powstały w XIX wieku.

Raduj się!

Kiedy się słyszy „kolekcja zabytkowych fortepianów”, czuć zapach butwiejącego drewna jak na molo wybiegającym w morze, słychać bezgłos zastygłych dawno strun, widać blask niedotykanej od lat słoniowej kości. Każdy taki instrument jest smutnie niedotykalny, jakby już żadna dłoń po tej alabastrowej i długopalczastej, która go unieśmiertelniła, nie była godna, by go dotykać. Jak ten fortepian Chopina na Majorce, który bezgłośnie woła napisem na tabliczce postawionej w miejscu nut: SE RUEGA NO TOCAR, po czym powtarza to jeszcze cichszym echem w innych narzeczach: PLEASE DO NOT TOUCH, PRIERE DE NE PAS TOUCHER.

W naszej kolekcji jest zupełnie inaczej: te pianina, fortepiany, pianole i klawikordy są cenne nie ze względu na tych, którzy się nimi w przeszłości cieszyli, ale ze względu na tych, którzy się dopiero mają nimi cieszyć. Bo radość jest istotą tej kolekcji. Nasza radość, że możemy o nią dbać, i Państwa – żywimy taką nadzieję – którzy możecie ją podziwiać. To radość trwania wbrew historii. Ta kolekcja woła: RADUJ SIĘ!

Marzena Matowska
Dyrektor Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy

 


 

Fortepian w zbiorach polskich

Digitalizacja Kolekcji Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku zrealizowana została w 2015 roku w ramach projektu Fortepian w zbiorach polskich (fortepian.instrumenty.edu.pl) Instytutu Muzyki i Tańca. Zbiór opracowany został przez zespół w składzie: prof. Beniamin Vogel — opisy fortepianów, Joanna Gul — redakcja merytoryczna, Agata Mierzejewska — kurator portalu. Bieżące informacje o Kolekcji znajdują się na instrumentologicznym blogu związanym z projektem: blog.instrumenty.edu.pl.

Johann Astlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Pett (?) Bauerlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Carl Bechsteinlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Heinrich Philipp Bessaliélines

  • Fortepiany skrzydłowe

Breitkopf & Härtellines

  • Fortepiany skrzydłowe

Fryderyk Buchholtzlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Józef Budynowiczlines

  • Fortepiany skrzydłowe

August Cyfrowiczlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Carl Julius Gebauhrlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Julian Roman Hinzlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Maksymilian Hochhauserlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Antoni Hoferlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Jan Kerntopflines

  • Fortepiany skrzydłowe

Friedrich Kirchberglines

  • Fortepiany skrzydłowe

Krall & Seidlerlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Krall & Seidlerlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Krall & Seidlerlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Jan Jerzy (Georg, Grzegorz) Lindemannlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Julian Małeckilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Johann Friedrich Martylines

  • Fortepiany skrzydłowe

August Paepkelines

  • Fortepiany skrzydłowe

Pleyellines

  • Fortepiany skrzydłowe

Fiodor Wasilewicz (Wilhelm?) Schillerlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Johann Baptist Streicher und Sohnlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Cyprian Szczerbińskilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Wilhelm Troschellines

  • Fortepiany skrzydłowe

Józef Wasilewskilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Eugen Adalbert Wiszniewskilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Jacob Bernhardt Wiszniewski seniorlines

  • Fortepiany skrzydłowe

Franciszek Woronieckilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Jan Woźnickilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Antoni Zakrzewskilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Antoni Zakrzewskilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Kasper Zdrodowskilines

  • Fortepiany skrzydłowe

Caspar Amberglines

  • Fortepiany stołowe

Carl Christoph Güntherlines

  • Fortepiany stołowe

Ernst Irmlerlines

  • Fortepiany stołowe

Manhattan Pianoforte Manufacturing Companylines

  • Fortepiany stołowe

Christian Oehlerlines

  • Fortepiany stołowe

Johann Tresseltlines

  • Fortepiany stołowe

Pierre-Antoine-Daniel Bernhardtlines

  • Pianina

August Dassellines

  • Pianina

Johann Jacob Eck & Comp.lines

  • Pianina

Erardlines

  • Pianina

Bracia (Karol i Aleksander) Fibiger, Apollolines

  • Pianina

Hans Peters & Co.lines

  • Pianina

Johann Joseph Promberger, „Sirenion”lines

  • Pianina

Heinrich Rolofflines

  • Pianina

Jean Joseph Staublines

  • Pianina

Alexandre François Debainlines

  • Harmonikord

Neupertlines

  • Klawikord

Weber/Aeolian Co. Ltd.lines

  • Pianola